Những bài thuốc chữa bệnh hay từ cây Ba chạc

yhoccotruyen Vị thuốc Đông y 1,145 Lượt xem

Ba chạc có những tên gọi khác như chè đẳng, chè cỏ,… là loại cây bụi thường mọc ở các vùng đồi hoặc các bụi ở đồng bằng. Nó là một vị thuốc Đông y với nhiều công dụng chữa bệnh đặc biệt nhưng không phải ai cũng biết đến.

Tìm hiểu sơ lược về thông tin và công dụng của Ba chạc

Ba chạc có tên khoa học là Euodia lepta (Spreng.) Merr.; thuộc họ Cam (Rutaceae). Đây là loài cây nhỏ, cành non có lông, phía sau nhẵn. Lá kép mọc đối, có 3 lá chét, mép nguyên, lá Ba chạc non có lông rất mịn, lá chét hình trái xoan, rộng 2,5 – 5,5cm, dài 4,5 – 13cm, gốc thuôn, đầu nhọn, cuống lá dài có lông, cuống lá chét không có hoặc rất ngắn.Ba chạc cụm hoa mọc thành xim ở kẽ lá; lá bắc nhỏ; hoa màu trắng; lá dài hình trái xoan, có lông ở mép; cánh hoa 4 – 5, dài gấp ba lần lá đài, hơi khum ở đầu, nhẵn; nhị 4, chỉ nhị bằng hoặc dài hơn cánh hoa; bầu hình trứng, có lông, vòi nhụy nhẩn, đầu nhụy có 4 rãnh.Quả hình trái xoan, khi chín có màu đỏ, chia làm 2 – 4 mảnh; hạt hình cầu, màu đen bóng. Toàn cây có tinh dầu thơm. Mùa hoa quả: tháng 4-7.Theo tìm hiểu của các giảng viên Cao đẳng Dược tại trường Cao đẳng Y dược TPHCM, Ba chạc có vị đắng, mùi thơm, tính lạnh, có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, khu phong, trừ thấp, chống ngứa, giảm đau, lợi sữa.

Nhân gian thường dùng lá ba chạc giã đắp hoặc nấu nước tắm rửa chữa ghẻ, chốc đầu, mụn nhọt, lở ngứa, viêm mủ da, vết thương nhiễm khuẩn, áp xe, eczema; sắc uống chữa bệnh viêm họng, viêm amidan, ho; phụ nữ mới đẻ ít sữa, kém ăn; phòng bệnh cúm, đột quỵ tim, bệnh truyền nhiềm, viêm não, cảm lạnh, viêm gan vàng da. Ngày dùng khoảng 20 – 40g sắc uống hoặc nấu cao.

Ba chạc áp dụng vào những bài thuốc chữa bệnh

Trị rắn cắn, mụt nhọt, đòn ngã tổn thương chảy máu: Vỏ rễ hoặc lá ba chạc tươi giã nhuyễn đắp.
Trị vết thương nhiễm trùng phát sốt: Rễ tươi ba chạc 30g sắc lấy nước uống.
Trị ho khạc do phổi nóng, áp-xe phổi: Rễ ba chạc 50g, sắc lấy nước, thêm đường cát uống.
Chữa viêm khí quản mạn tính, cấp tính: Lá ba chạc tươi 30g sắc uống.
Trị nhọt mọc trong tai: Lá ba chạc tươi giã vắt nước nhỏ vào.
Trị viêm da, lở ngứa, bệnh trĩ: Lá ba chạc nấu ngâm rửa.
Chữa viêm não mới phát: Lá ba chạc 60g sắc lấy nước uống.
Trị ngoại cảm đi tả: Lá ba chạc 60-90g nấu nước chia uống nhiều lần.
Chữa sốt, ngộ độc, háo khát, nước tiểu vàng nâu: Ngày 20g lá khô hoặc 40g lá tươi sắc uống.
Chữa phong thấp, viêm khớp, tê bại, lưng gối đau nhức, đau dây thần kinh hông: Ngày dùng 20 – 40g rễ sắc uống hoặc dùng Rễ ba chạc, Dây đau xương, Câu đằng, Tầm gửi cây dâu, mỗi vị 20 – 30g, sắc lấy nước uống.
Thuốc phòng cúm, bệnh truyền nhiễm, viêm não: Ba chạc (lấy lá) 15g, Đơn buốt 15g, Rau má 30g, Cúc chỉ thiên 15g. Sắc lấy nước uống.
Thuốc bổ đắng (giúp dễ tiêu, ăn ngon) đặc biệt cho phụ nữ sau khi đẻ: Ngày dùng khoảng 8 – 16g lá hoặc 4 – 12g rễ, sắc lấy nước uống.
Thuốc lợi sữa: Ngày 8 – 16g lá sắc uống nhiều ngày. Một thử nghiệm lâm sàng cho 35 người cho con bú, uống nước sắc lá và cành non khô ngày 12g, uống liền nhiều ngày. Sau 3 ngày, sữa tăng nhiều là 15 (42,8%), tăng vừa 14 (40%), không có kết quả 6 (17,2%).
Thuốc điều kinh: Ngày dùng khoảng 4 – 12g rễ, vỏ thân sắc lấy nước uống.
Chữa viêm họng, viêm amidan, ho, viêm gan vàng da, viêm loét lưỡi, miệng, viêm dạ dày: Ngày dùng khoảng 12 – 20g lá tươi sắc uống. Trường hợp viêm ở miệng thì ngậm và nuốt dần.

Trên đây 15 bài thuốc do các Lương y giảng viên tại trường Cao đẳng Y dược TPHCM tìm hiểu theo sách “Cây thuốc và động vật làm thuốc Việt Nam” và kinh nghiệm của Trung Quốc theo sách “Trung dược đại từ điển” đã liệt kê ra, hy vọng những bài thuốc này sẽ có ích cho các bạn những khi cần thiết.