Cải canh: Vị thuốc quý chữa ho tiêu độc

Không đơn giản chỉ là loại ra thân thuộc trong mỗi bữa cơm của gia đình, cải canh còn là vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có tác dụng trong việc chữa ho tiêu độc,…

• Tìm hiểu những tác dụng của vị thuốc đông y hạt mã tiền
• Thầy thuốc đông y chia sẻ những tác dụng của hạt Đười ươi

Cải canh: Vị thuốc quý chữa ho tiêu độc

Đôi nét về Cải canh

Tên gọi khác của cải canh: cải xanh, bẹ xanh, cải cay.

Tên khoa học: Brassica juncea (L.) Czern. et Coss., họ Cải (Brassicaceae).

Cải canh là loại cây trồng làm thực phẩm, với bộ phận lá có thể ăn được. Trong khi đó, hạt cải canh được ép lấy dầu, điều chế mù tạt làm gia vị hay dùng trong công nghiệp.

Theo Dược sĩ Cao đẳng Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur, hạt cải canh có 30 – 38% dầu béo, 2 – 9% tinh dầu và chất nhày.

Trong lá có chứa caroten, protid, glucid, lipid, celulose, acid amin, vitamin C, các nguyên tố Ca, P, Fe; hỗ trợ hệ tiêu hóa, chống táo bón, hỗ trợ tim mạch, chống lão hóa, phòng chống ung thư bàng quang và chữa gout. Vị thuốc này thường dùng chữa ho hen, chữa kết hạch, làm tan khí trệ, đơn độc sưng tấy.

Trong hạt cải có chất sinigrosid (0,5 – 2 %), khi gặp nước men myrosinase thủy phân cho glucose, kali sulfat acid và alyl isothiacynat (tinh dầu mù tạt) – một chất lỏng, dễ bay hơi, không màu, gây chảy nước mắt, khi kết hợp với amoni hydroxyd thành alylthioure.

Trong y học phương đông, hạt cải canh được gọi với tên “giới tử”; vị hơi cay đắng, tính ấm; vào kinh phế, vị; có công dụng tương tự như bạch giới tử, hắc giới tử. Cụ thể, Giới tử có tác dụng ôn hóa hàn đàm (làm ấm, tiêu đờm do lạnh), tán kết, lợi khí, chỉ thống. Điều trị các chứng đàm ẩm khí nghịch, hàn đàm ủng phế, đàm thấp kinh lạc, loa lịch đàm hạch.

Giảng viên Y sĩ Y học cổ truyền – Trường Cao đẳng Dược Pasteur cho biết, cải canh có công năng chủ trị lợi khí, kiện vị, khu đàm, ôn trung, tán hàn, giải biểu. Điều trị đàm ẩm nội thịnh, ho có đờm trệ, ngực bụng đầy tức.

Liều dùng: Giới tử: 4g đến 8g. Trường hợp dùng ngoài thì không kể liều lượng.

Cải canh: 100 – 300g

Tuy nhiên với người sốt nóng (khí hư hữu nhiệt), người sức yếu, phổi yếu ho khan thì không nên dùng.

Giới tử

Bài thuốc y học cổ truyền có giới tử

– Bài thuốc trừ đờm, chữa ho: Hạt cải canh 4g, hạt rau cải củ 12g, hạt tía tô 12g. Sắc uống. Thích hợp khi dùng ở người bị tức ngực, có các chứng bệnh do đờm lạnh, hen suyễn, ho, đờm nhiều và loãng.

– Bài thuốc trị đờm ứ tắc, giảm đau: Hạt cải canh 4g, một dược 12g, hạt gấc 12g, mộc hương 12g, quế tâm 12g. Tất cả các vị chế thành thuốc bột. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 4g, với rượu trắng hâm nóng. Tác dụng trị đờm vướng tắc, đau nhức khớp.

– Bài thuốc trừ độc, tiêu nhọt:

Hạt cải canh nghiền thành bột, thêm ít giấm hòa đều, đắp chỗ nhọt mới phát.

Chuẩn bị: Hạt cải canh, hành ta, liều lượng bằng nhau. Nghiền hạt cải thành bột, cho hành củ vào trộn nhuyễn, đắp vào chỗ bị nhọt hay hạch. Dùng mỗi ngày một lần cho đến khi khỏi, có tác dụng chữa nhọt lâu ngày mà không có đầu, nổi hạch, áp xe lạnh (âm thư).

Món ăn thuốc có cải canh

– Cải canh chữa hàn đàm khái thấu: Cải canh 200g, gừng tươi 15 – 20g. Cải rửa sạch; gừng rửa sạch, đập rập. Nấu lấy nước cho uống. Món ăn có tác dụng chữa ho do đờm lạnh, vùng ngực và cơ hoành đầy tức.

– Cải canh chữa xuất huyết do hành tá tràng, loét dạ dày: Cải canh rửa sạch, cắt đoạn, nhúng trong nước sôi 5 – 10 phút, ép lấy 30 – 50 ml nước, hâm nóng rồi uống (để dễ uống, có thể thêm đường trắng).

– Cải canh kiện tỳ, hỗ trợ đường tiêu hóa: Cải canh sau khi thu hoạch rửa sạch, phơi héo, cắt đoạn, sau đó ngâm chìm trong nước muối khoảng 3 – 5 ngày. Ăn rau và uống nước trong bữa ăn.

Dùng khi sôi bụng, phân sống, dạ dày thiếu acid, hay xuất hiện các triệu chứng lạm dụng kháng sinh đường uống. Bên cạnh đó, do dưa chua sinh nhiệt thấp nên thường dùng làm món ăn cho người béo phì và đái tháo đường.

– Cải canh phòng chống cảm mạo: Rễ cải canh 60 – 80g, đường đỏ 30g. Rễ cải sau khi rửa sạch, thái đoạn; sắc lấy nước; uống trong ngày.

Trên đây là những thông tin cơ bản về Cải canh. Tuy nhiên bạn không vì thế mà lạm dụng, bởi những thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo. Theo đó, bạn nên đến các cơ sở y tế để khám nếu nhận thấy sức khỏe có vấn đề để được tư vấn và điều trị đúng cách.

Nguồn: Báo Sức khỏe và Đời sống – Y sĩ Y học cổ truyền tổng hợp